Gurukul International

महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींचे सक्षमीकरण: एक दृष्टीक्षेप

संशोधक विद्यार्थी:- सुकन्या भगवान अंकुशे

विषय :- राज्यशास्त्र

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, छत्रपती संभाजीनगर

मार्गदर्शक :- डॉ. फिरोज खान साहेबलाल पठाण

राज्यशास्त्र विभाग प्रमुख

मिलिंद कला महाविद्यालय, नागसेनवन, छत्रपती संभाजीनगर

सार

महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींचे (SCs) सक्षमीकरण ही सामाजिक सुधारणा चळवळी, कायदेशीर सुरक्षा, राजकीय जमवाजमव आणि जाती-आधारित भेदभाव आणि आर्थिक असमानतेविरुद्ध सतत संघर्ष यांद्वारे आकारलेली एक दीर्घ आणि चालू प्रक्रिया आहे. खाली महाराष्ट्रातील एससी सक्षमीकरणाच्या प्रमुख बाबींचे विहंगावलोकन आहे. अनुसूचित जाती, ज्यांना सहसा “अस्पृश्य” म्हणून संबोधले जाते, त्यांना पद्धतशीर सामाजिक बहिष्कार, मूलभूत अधिकार नाकारणे आणि पारंपारिक जातिव्यवस्थेअंतर्गत अत्यंत भेदभावाचा सामना करावा लागला. सामाजिक आणि आर्थिक दोन्ही उपेक्षिततेचा सामना करत त्यांना सामान्यत: क्षुल्लक आणि अपमानास्पद नोकऱ्यांमध्ये टाकण्यात आले. ज्योतिराव फुले आणि डॉ. बी.आर. यांसारख्या प्रमुख व्यक्तींसह महाराष्ट्राने भारतीय सामाजिक सुधारणा चळवळीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. एससींच्या उन्नतीसाठी आंबेडकर प्रमुख आहेत.

DOI link – https://doi.org/10.69758/GIMRJ/2501I01S01V13P0014